مقایسه بیماری های قلبی: مردان در مقابل زنان

بیماری های قلبی در زنان و مردان متفاوت است. این تفاوت به جنسیت و ساختار قلب زن و مرد بر می گردد. قلب زنان مشابه مردان است، اما تفاوت های قابل توجهی وجود دارد. به عنوان مثال؛ قلب زن و بعضی اتاقک های داخلی آن كوچكتر است. دیوارهایی که این اتاقک ها را تقسیم می کنند، باریک تر هستند. قلب زن سریعتر از قلب مرد پمپاژ می کند، اما با هر فشار، حدود 10 درصد خون کمتری خارج می­ کند. وقتی یک زن دچار استرس شود، ضربان نبض او بالا می رود و قلب او خون بیشتری را خارج می کند. هنگامی که یک مرد دچار استرس است، شریان های قلب او منقبض می شوند و فشار خون او را بالا می برند.

چرا این تفاوت ها اهمیت دارند؟ زیرا جنسیت در علائم و نحوه معالجه برخی از بیماری های قلبی شایع نقش دارد.

بیماری شریان کرونر (CAD – Coronary Artery Disease)

CAD، علت اصلی حمله قلبی است که روند یکسانی را در زنان و مردان طی می کند؛ چربی های اضافی که در خون گردش می کنند در دیواره عروق قلب، رسوب می کنند. این رسوبات که پلاک خوانده می شوند، می توانند پس از مدتی بزرگ و سخت شوند، شریان را تنگ کنند و در نهایت در جریان خون، تداخل ایجاد کنند. اما بیشتر اوقات این پلاک ها نرم باقی می مانند، ناپایدار و پاره می شوند، که این موضوع، آبشاری از حوادث را در پی دارد؛ لخته های خونی ایجاد می شود و جریان خون متوقف می شود. پس در هر صورت، نتیجه ی این پلاک ها، حمله قلبی است.

با این وجود، زنان نسبت به مردان، عوامل خطر بیشتری در ابتلا به  CAD دارند. همچنین در زنان، علائم متفاوتی از حمله قلبی دیده می شود. بنابراین، تشخیص بیماری CAD در زنان با استفاده از روش های معمول دشوارتر خواهد بود.

پس از یک حمله قلبی، زنان مانند مردان به خوبی عمل نمی کنند؛ گاهی اوقات، به این دلیل است که زنان بهترین روش درمانی را برای بیماری خود دریافت نکرده اند. گاهی اوقات هم به این دلیل است که آنها خطر را جدی نمی گیرند تا زمانی که دیگر دیر شده است!

در اینجا شش تفاوت CAD را در زنان و مردان عنوان می کنیم:

1. عوامل خطر ابتلا به CAD در زنان بیشتر از مردان است.

برخی از بیماری هایی که فقط در زنان مشاهده می شود، خطر ابتلا به بیماری CAD را افزایش می دهد. این موارد شامل؛ آندومتریوز، بیماری تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، دیابت و فشار خون بالا است که در دوران بارداری اتفاق می افتند. مشخص شده است که آندومتریوز، خطر ابتلا به CAD را در زنان زیر 40 سال، 400 درصد افزایش می دهد. همچنین زنان مانند مردان، عوامل خطر معمول را نیز دارند. از جمله؛ فشار خون بالا، قند خون بالا، کلسترول خون بالا، سیگار کشیدن، چاقی، سابقه خانوادگی در بیماری قلبی (به ویژه هنگامی که پدر یا برادر قبل از 55 سالگی و مادر یا خواهر قبل از 65، مبتلا به CAD شده باشند).

2. خانم ها نسبت به مردان، اولین حمله قلبی خود را در سنین بالاتری، تجربه می کنند.

مردان بسیار زودتر از زنان در معرض حمله قلبی هستند. استروژن، زنان را در مقابل بیماری های قلبی محافظت می کند که پس از رسیدن به دوران یائسگی، همراه با کاهش سطح استروژن، این محافظت کاهش می یابد. به همین دلیل است که میانگین سنی حمله قلبی در زنان 70 سال است، اما در مردان 66 سال است.

3. علائم حمله قلبی در زنان می تواند متفاوت باشد.

درد قفسه سینه (احساس سنگینی و فشار بر سینه) شایع ترین علامت حمله قلبی در مردان است. برخی از خانم ها هم این درد قفسه سینه را تجربه می کنند، اما آنها غالبا دارای علائم دیگری نیز هستند؛ زنان اغلب سه یا چهار هفته قبل از بروز حمله قلبی علائم خفیفی را تجربه می کنند. این پرچم های قرمز شامل:

خستگی جدید و شدید. شما فعالیت خاصی نمی کنید؛ یک فعالیت ساده مانند مرتب کردن تخت­خواب یا یک ورزش روزانه، انجام می دهید اما پس از آن خستگی شدیدی حس می کنید، ولی نمی توانید بخوابید یا احساس سنگینی در قفسه سینه دارید.

تنگی نفس یا تعریق. حواستان هنگامی به این علائم باشد که بدون فعالیت خاصی رخ بدهند و همراه با درد قفسه سینه یا خستگی باشند، یا با گذشت زمان پس از انجام فعالیتی بدتر شوند، یا هنگام دراز کشیدن بدتر شود و با بلند شدن، تسکین یابد. یا همراهشان حالتی مانند سرماخوردگی بدون علت ایجاد شود.

درد گردن، پشت یا فک. حواستان هنگامی به این علامت باشد که عضله یا مفصل خاصی احساس درد نکند یا هنگامی که این ناراحتی با انجام فعالیت بدتر و با متوقف کردنش، قطع شود. این درد ممکن است در هر دو بازو هم حس شود؛ البته در مردان، معمولاً بازوی چپ درگیر است. همچنین، به دردهایی که از قفسه سینه شروع می شود و به پشت گسترش می یابد، دردهایی که ناگهان رخ می دهد و ممکن است شب ها شما را بیدار کند، یا دردهای سمت چپ پایین فک، توجه کنید.

4. تشخیص بیماری CAD در زنان گاهی دشوار است.

آنژیوگرام (فیلم اشعه ایکس) گرفته شده در طول کاتتریزاسیون قلبی، تستی طلایی برای یافتن انسداد یا تنگی در شریان های بزرگ قلب است. اما CAD در زنان، غالباً بر شریان های کوچک تأثیر می گذارد که این شریان ها به خوبی در آنژیوگرام دیده نمی شوند. به همین دلیل است که هر زنی که علائمش ادامه پیدا کند ولی در آنژیوگرام چیزی مشاهده نشده باشد، باید به یک متخصص قلب و عروق آشنا با بیماری های قلبی زنان، مراجعه کند.

5. حمله قلبی برای یک زن سخت تر از یک مرد است.

زنان غالبا، دوره بستری طولانی تری دارند و احتمالاً قبل از مرخص شدن، فوت می کنند که می تواند به این دلایل باشد؛ زنانی که دچار حمله قلبی می شوند عوامل خطر درمان نشده بیشتری مانند دیابت یا فشار خون بالا، دارند و گاهی اوقات، به این دلیل است که آنها خانواده خود را در اولویت قرار داده و از خود مراقبت نمی کنند.

6. زنان پس از حمله قلبی، داروهای مناسب را دریافت نمی کنند.

به دلایل نامعلوم، احتمالا دارویی برای جلوگیری از تشکیل لخته های خونی، دریافت نمی کنند و در معرض خطر بیشتری نسبت به تشکیل لخته خونی قرار می گیرند؛ که حدود 12 ماه بعد، خود این امر می تواند حمله قلبی دیگری را ایجاد کند!

نارسایی قلبی

نارسایی قلبی در آقایان، معمولاً به دلیل صدمات ناشی از حمله قلبی رخ می دهد؛ این صدمات مانع انقباض عضله قلبی به میزان کافی می شود. از طرف دیگر، نارسایی قلبی در زنان غالبا به دلیل شرایطی مانند فشار خون بالا یا بیماری مزمن کلیه رخ می دهد؛ این شرایط از استراحت صحیح عضلات قلب، بین دو ضربان، جلوگیری می کند به احتمال زیاد دچار نارسایی قلبی می شوند. زنان مبتلا به این نوع نارسایی قلبی عموماً بیشتر از مردان مبتلا به نارسایی قلبی زندگی می کنند. اما، آنها برای تنگی نفس خود به بستری شدن مکرر احتیاج دارند، توانایی جسمی محدودی دارند و احتمالاً به مراقبت از خانه سالمندان نیاز دارند.

فیبریلاسیون دهلیزی

فیبریلاسیون دهلیزی (Atrial Fibrillation – afib) به حالتی گفته می شود که قلب با ریتمی نامنظم و اغلب سریع، ضربان بزند. مطالعات اخیر نشان داده است که زنان مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی نسبت به مردان، علائم بیشتر، کیفیت زندگی بدتر، احتمال سکته مغزی بیشتر و پیامدهای بدتری دارند. آنها همچنین به احتمال زیاد با فرسایش کاتتر تحت درمان قرار می گیرند، اما به احتمال زیاد بعد از عمل، نسبت به مردان، مجدداً در بیمارستان بستری می شوند. احتمال ابتلا به بیماری قلبی در مقایسه با مردان مبتلا به قصاص 9 کمتر است

با این وجود، زنانی که برای فیبریلاسیون دهلیزی درمان دریافت می کنند، در مقایسه با مردان، احتمال بیشتری برای زنده ماندن دارند.

از خودتان در برابر بیماری های قلبی مراقبت کنید

چه مرد باشید و چه زن، برای کاهش احتمال حمله قلبی هرگز دیر نمی شود. کارهایی که شما باید انجام دهید:

• سیگار نکشید.
• به طور منظم ورزش کنید (حداقل، روزانه 30 دقیقه پیاده روی کنید)
• یک رژیم غذایی پر از میوه جات، سبزیجات، غلات کامل و ماهی داشته باشید و کمتر از غذاهای حیوانی، کربوهیدرات های ساده و غذاهای فرآوری شده میل کنید.
• سعی کنید که وزن، فشار خون، چربی خون و قند خون را در سطوح طبیعی نگه دارید