هفت عامل مهم در ابتلا به دیابت نوع 2 : علت ها و عوامل خطر دیابت نوع 2
دیابت نوع 2 یک بیماری بسیار شایع است که عوامل خطر متعددی دارد. این بیماری با افزایش سطح قند خون (گلوکز) و افزایش مقاومت در برابر هورمون انسولین، که باعث انتقال گلوکز به درون سلول می شود، شناخته می شود. اگر سلول ها، حساسیت کافی به انسولین نداشته باشند، گلوکز بیش از حد در جریان خون باقی می ماند، که ممکن است منجر به بروز مشکلات خطرناکی شود.
دلایل بروز دیابت نوع 2، متنوع است و ممکن است از عوامل مرتبط با شیوه زندگی مانند چاقی و عدم ورزش تا داشتن دیابت در دوران بارداری (دیابت بارداری) متغیر باشد.
علل شایع
به طور کلی، احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 با سبک زندگی فرد مرتبط است، البته تاریخچه خانوادگی و ژنتیک نیز نقش عمده ای دارند.
از جمله عوامل احتمالی دیگر در ابتلا به دیابت نوع ۲:
رژیم غذایی ضعیف
داشتن رژیم غذایی سرشار از غذاهای فرآوری شده و کربوهیدرات های تصفیه شده احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می دهد. از طرفی دیگر، فیبر، میوه و سبزیجات در برابر این بیماری محافظت می کنند.
فعالیت کم
از آنجایی که ورزش می تواند به عضلات در استفاده از گلوکز خون کمک کند، بی تحرکی، عامل خطری برای ابتلا به دیابت است.
افزایش سن
اگرچه این بیماری می تواند در هر سنی ایجاد شود، اما دیابت نوع 2 بزرگسالان بالای 45 سال را بیشتر درگیر می کند.
نشانگرهای قلبی و عروقی افزایش یافته
افزایش نشانگر های مربوط به چربی خون -مانند تری گلیسیرید و کلسترول بالا- به شدت با این بیماری ارتباط دارند.
چاقی
شاخص توده بدنی بالای 30 سال با دیابت نوع 2 مرتبط است.
سابقه داشتن سندروم متابولیک
این سندروم با مجموعه ای از علایم را همراه است؛ از جمله فشار خون بالا، تغییرات نشانگرهای مختلف بدن (از جمله کلسترول بالا و تری گلیسیریدها)، چاقی، نسبت بالای سایز کمر به لگن (که نشان دهنده ی انباشته شدن چربی اضافی احشایی در اطراف اندام ها است). این سندروم می تواند منجر به قند خون بالا شود، همانطور که در دیابت دیده می شود.
سابقه داشتن دیابت بارداری:
حدود 3٪ از زنان باردار، دچار دیابت بارداری می شوند؛ به این صورت که ممکن است هورمون های مترشحه از جفت، مادر را به انسولین مقاوم کنند.
در صورتی که شخص دیابت بارداری داشته باشد، احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ به مدت پنج تا ده سال پس از زایمان، ۳ تا ۱۰ برابر افزایش می یابد.
نوزادان آنها نیز بعدا در زندگی خود، در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند.
ژنتیک
به نظر می رسد افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت نوع ۲ دارند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند. علاوه بر این، کسانی که از نژاد آفریقایی-آمریکایی، اسپانیایی، جزایر اقیانوس آرام، یا بومی-آمریکایی هستند نیز به لطف ژنوتیپ های خود، بیشتر در معرض خطر قرار دارند! مطالعات نشان می دهد که بیش از 120 نوع ژن داریم که با بروز دیابت نوع ۲ مرتبط است. با این وجود سبک زندگی هم نقش مهمی در ابتلا یا عدم ابتلای فرد به دیابت دارد – مفهومی به نام اپی ژنتیک – که بسته به میزان مواد مغذی مصرفی، وزن، سن، جنس و سایر نشانگرها ممکن است این ژن ها روشن یا خاموش شوند.
عوامل قلبی عروقی
فشار خون بالا و کلسترول بالا -کلسترول تام و کلسترول LDL- فاکتورهای مهم برای بسیاری از بیماری ها از جمله دیابت نوع 2 هستند. این نشانگرهای خون نه تنها نشانگری برای آسیب احتمالی به رگ های قلبی شما هستند بلکه دو عامل اصلی در بروز سندروم متابولیک نیز هستند؛ ابتلا به سندروم متابولیک خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سکته مغزی و دیابت را افزایش می دهد.
عوامل خطر مربوط به سبک زندگی
گذشته از ژنتیک و سابقه خانوادگی، مهمترین عامل خطر برای دیابت نوع 2، سبک زندگی است.
چاقی
اولین عامل خطر مرتبط با سبک زندگی، چاقی است. هرچه وزن بیشتر باشد، احتمال مقاومت بدن به انسولین بالا می رود زیرا میزان چربی بدن در توانایی آن برای استفاده از انسولین موثر است.
چاقی ممکن است با ژن ها و سابقه خانوادگی، رژیم غذایی و سطح فعالیت، بیماری ها و داروها مرتبط باشد. در افراد چاقی که به دیابت نوع 2 مبتلا هستند، متخصصان اظهار داشتند که از دست دادن فقط 5 تا 10 درصد از وزن بدن می تواند به شما در مدیریت بهتر قند خون کمک کند و همچنین در صورت پره دیابتی بودن، منجر به بروز علائم برگشت پذیر در شما می شود.
داشتن زندگی کم تحرک
اولین راهنمایی این است که بیشتر حرکت کنید و کمتر بنشینید! مطالعات بارها و بارها نشان داده اند که داشتن یک زندگی بدون تحرک، به سلامتی ما آسیب می رساند و به شدت با چاقی ما در ارتباط است. عدم فعالیت و داشتن اضافه وزن به سمت دیابت نوع 2 پیش می رود. بنابراین فرد می تواند با ورزش مقاومت به انسولین را کاهش دهد. فعال تر بودن باعث عملکرد بهتر انسولین و در نتیجه کاهش سطح قند خون می شود. این یک برد برد است!
عادات غذا خوردن
بیش از 90 درصد از افرادی که به دیابت نوع 2 مبتلا شده اند، اضافه وزن دارند. مقادیر اضافی از کربوهیدرات های فرآوری شده و ساده و همچنین کمبود فیبر، هم در چاقی و هم در ابتلا به دیابت نقش دارند.
خبر خوب این است که انتقال به یک رژیم غذایی سالم و پر از کربوهیدرات های پیچیده (در سیب زمینی شیرین، برنج قهوه ای، عدس)، مقدار زیادی سبزیجات و میوه های سرشار از فیبر (در برگ سبزیجات، توت ها)، پروتئین های بدون چربی (در ماهی، مرغ) و چربی های سالم (در زیتون، آووکادو، آجیل و دانه) در واقع می توانند از ابتلا به دیابت نوع 2 جلوگیری کنند.
افزایش سن
هرچه پیرتر می شویم خطر ابتلا به دیابت نوع 2 بیشتر می شود زیرا حساسیت به انسولین با افزایش سن کاهش می یابد. صرف نظر از وزن بدن، افراد مسن هم می توانند مستعد ابتلا به دیابت باشند. دانشمندان تصور می كنند كه لوزالمعده هم در كنار ما پیر می شود و انسولین را به همان اندازه كه در جوانی مؤثر بود، ترشح نمی کند. همچنین، با افزایش سن سلول ها، در برابر انسولین مقاوم تر می شوند و این امر باعث می شود که قند خون به سختی از جریان خون خارج شود.
کلام آخر
برخی از عوامل خطر دیابت، مانند سابقه خانوادگی و استعداد ژنتیکی به ابتلای دیابت، ممکن است خارج از کنترل شما باشد، اما هنوز هم کارهای بسیاری برای مدیریت قند خون و جلوگیری از پیشرفت بیماری وجود دارد. نکته اصلی این است که یک شیوه زندگی سالم را به طور کامل دنبال کنید؛ با یک متخصص تغذیه کار کنید تا مطمئن شوید که مقدار زیادی فیبر، چربی سالم و مواد مغذی مناسب دریافت می کنید و یک مربی شخصی پیدا کنید تا به شما در داشتن یک برنامه و رژیم تناسب اندام که درخور توانایی شما باشد، راهنمایی کند.
همچنین داشتن خواب کافی و کاهش استرس را نیز فراموش نکنید، زیرا کاهش استرس ممکن است در حفظ تعادل قند خون نقش داشته باشد.
