فواید فلوراید در خمیردندان ها و ایمنی مصرف آن ها

امروزه انواع مختلفی از خمیردندان ها را می توانیم پیدا کنیم که برای کم کردن رسوبات دندان ها، جلوگیری از پوسیدگی و بهبود سلامت لثه ها ساخته شده اند. تقریبا 90% این محصولات دارای فلوراید هستند. عنصری معدنی که با غلظت های پایین در آب دریا یافت می شود. غالبا در نواحی شهری به آب های لوله کشی نیز مقدار کمی فلوراید برای پیشگیری از پوسیدگی های دندانی اضافه می کنند. پیدا کردن فلوراید به عنوان راه حلی برای بهبود سلامت دندان ها یکی از بزرگ ترین کشفیات قرن بیستم در حوزه سلامت عمومی محسوب می شود.

با وجود این، نگرانی هایی درباره عوارض ناشی از مصرف فلوراید در گروه های خاص به ویژه کودکان وجود دارد. برخی محققان بیان می کنند که تماس طولانی مدت با فلوراید ممکن است استخوان ها را تضعیف کند و خطر ابتلا به برخی سرطان ها را افزایش دهد.

فواید فلوراید در خمیردندان‌ ها

تا پیش از سال 1950 خمیردندان ها نقش مهمی در سلامت دهان نداشتند. در سال 1952 با تحقیقاتی که روی 1500 کودک و 100 بزرگسال انجام شد تاثیرات مثبت فلوراید برای دانشمندان ثابت گردید و چهارسال بعد اولین خمیردندان حاوی فلوراید به نام Crest وارد بازار شد. گمان می رود که فلوراید از سه راه به سلامت دندان ها کمک می کند:

• فلوراید در نواحی که دندان دچار پوسیدگی شده می نشیند و مواد معدنی مثل کلسیم را جذب آن جا می کند.
• دندان ها را به ساخت بیشتر مینا تحریک می کند که عامل مقاومت به باکتری ها و اسید است.
• در کنار این ها خود فلوراید اثر ضد با کتریایی دارد و از چسبیدن باکتری ها به سطح دندان جلوگیری می کند.

فلوراید نمی تواند پوسیدگی های ایجاد شده را کاملا ترمیم کند ولی کمک می کند که سرعت پوسیدگی کم شود. به همین خاطر دندانپزشکان توصیه به استفاده دو بار در روز از خمیردندان های حاوی فلوراید دارند تا دندان های سالم تری داشته باشیم!

انواع خمیردندان ها

برای دست یابی به اثرات مفید، فلوراید باید حداقل به غلظت 1000ppm در خمیردندان ها وجود داشته باشد. اکثر برند های تجاری غلظتی معادل 1350ppm الی 1450ppm دارند که غالبا به صورت ترکیب های سدیم فلوراید یا سدیم مونوفلوئورو فسفات موجود است. مشکلاتی مثل دیابت، گذاشتن دندان های مصنوعی و عوارض ناشی از درمان سرطان می تواند سلامت دندان ها را تضعیف کند و این افراد باید بیشتر مراقب سلامت دهان و دندان خود باشند. برخی خمیردندان ها نیز به تازگی عرضه شده اند که ترکیب فلوراید با قلع در محتوای خود دارند و برای بهبود حساسیت های دندانی استفاده می شوند.

خمیردندان هایی که برای کودکان زیر 6 سال طراحی شده اند نیز غلظت 1000ppm از فلوراید را به همراه دارند.

ایمنی

با وجود تمام فواید ذکر شده، محدودیت هایی نیز برای مصرف فلوراید وجود دارد، از جمله آسیبی که به دندان های در حال درآمدن وارد می کند. عارضه ای که به آن فلوئوروزیس دندانی می گویند. این مشکل غالبا برای کودکان زیر 6 سال  رخ می دهد و ممکن است باعث کاهش ذخیره مواد معدنی در مینای دندان ها شود.

اگر فلوئوروزیس تشخیص داده نشود و ادامه پیدا کند، به مرور لکه های مات مایل به  سفید در سطح دندان ها ظاهر می شود و ممکن است در لبه دندان ها هم تغییرات غیرمعمولی رخ دهد. بعضی از این آثار ممکن است تا بزرگسالی نیز باقی بمانند. بیشترین احتمال این عارضه نیز برای کودکان زیر 2 سال است که تازه می خواهند دندان دربیاورند. تاکنون شواهدی از فلوئوروزیس طی بارداری و تاثیر منفی بر نوزاد گزارش نشده است.

جدال برسر استفاده از خمیردندان های حاوی فلوراید

اشخاصی هستند که معتقدند افزودن عنصری به عنوان مکمل همیشه مضراتی بیشتر از فواید آن دارد. این افراد آسیب های فلوراید را بسیار زیاد می دانند. آن چه که این افراد از آن هشدار می دهند عارضه فلوئوروزیس اسکلتی است که ممکن است باعث تضعیف استخوان ها شود. ولی بهتر است بدانیم مقدار فلورایدی که در آب های آشامیدنی استفاده می شود (1.5 میلی گرم در لیتر) بسیار کمتر از مقداری است که بتواند باعث فلوئوروزیس شود.

حتی در مواردی که به دلیل اشتباه انسانی غلظت فلوراید در آب شهری تا 220 میلی گرم در لیتر افزایش یافته بود عوارض شدیدی مشاهده نشد. بسیاری از ادعاهای مخالفان فلوراید بر پایه های شبه علم و نظریات توطئه قرار دارد و به همین دلیل انجمن دندانپزشکان آمریکا بیان می کند که استفاده از فلوراید نه تنها اثرات بسیار مفید بر دندان ها دارد، بلکه از موقع درآمدن اولین دندان باید از فرآورده های حاوی فلوراید مخصوص اطفال استفاده شود.

توصیه ها

برای مصرف صحیح فلوراید در کودکان به چند نکته دقت کنیم:

• اگر کودک زیر سه سال باشد مسواک را به مقدار بسیار اندکی از خمیردندان آغشته می کنیم. برای حداقل رساندن بلع خمیردندان، به آرامی سر کودک را به پایین خم می کنیم تا خمیردندان اضافی از دهان کودک خارج شود.
• برای کودکان سه الی شش سال نیز تنها به اندازه یک نخود از خمیردندان استفاده کنید. برای نبلعیدن آن کودک را تشویق کنید که با آب باقی مانده خمیردندان دهانش را بشوید.
• حتی اگر کودک مقداری از خمیردندان را بلعید مقدار فلوراید موجود در آن بسیار کمتر از مقداری است که آسیب رسان باشد. در صورتی هم که کودک چندین بار خمیردندان را ببلعد؛ با دندانپزشک خود مشورت کنید تا برندی که طعم کمتری دارد و کودک مایل به بلع آن نیست را به شما معرفی کند.

خمیردندان های عاری از فلوراید

به تازگی خمیردندان های بدون فلوراید در بین مصرف کنندگانی که به هر دلیل نمی خواهند فلوراید مصرف کنند محبوب شده است. برخی از آن ها جوش شیرین یا ترکیبات دیگری دارند که گمان می رود خواص ضد میکروبی داشته باشند.

طرفداران این خمیردندان ها می گویند که با اجتناب از مصرف قندها و تمیز کردن دائم پلاک های دندانی می توان بدون استفاده از فلوراید دندان های سالمی داشت. اما باید بدانیم که بسیاری از مواد رژیم غذایی معمول ما حاوی ترکیبات قندی هستند. حتی لبنیات و میوه و سبزیجات. به علاوه این خمیردندان ها اثر بازسازی مواد معدنی دندان ها را ندارند.

استفاده از این خمیردندان ها ممکن است دندان هایتان را سفید و براق کند ولی از بروز پوسیدگی، التهابات لثه و تشکیل رسوبات دندانی جلوگیری نمی کنند. به همین دلیل این فرآورده ها مورد تایید انجمن دندانپزشکان آمریکا نیستند ولی فرآورده های حاوی فلوراید این تاییدیه را دارند.