نشانه های بیماری مزمن کلیوی یا Chronic kidney disease چیست؟

بیماری مزمن کلیوی یا همان CKD یک اصطلاح کلی است. نشانه های این بیماری در دراز مدت مشخص می شود و باعث از بین رفتن تدریجی عملکرد کلیه خواهد شد. وظایف اصلی کلیه ها دفع مواد زائد و تنظیم آب و اسید بدن است. فرد بدون عملکرد کلیه ها نمی تواند زنده بماند.

در حالی که علل مختلف و زیادی برای ابتلا به CKD وجود دارد؛ مانند فشار خون بالا، دیابت، عفونت ها، بیماری های خود ایمن و …اما معمولا علائم مشابهی وجود دارد.

در حالت کلی بسته به مرحله بیماری، بیمار ممکن است علائم غیر اختصاصی از قبیل خستگی، ضعف، حالت تهوع، از بین رفتن اشتها را در کنار علائم بارزتری مانند درد کلیه، ادرار فوم مانند و تنفس با بوی آمونیاک را تجربه کند.

از دست دادن عملکرد کلیه ها با گذشت زمان می تواند سبب آسیب و از کار افتادن ارگان های دیگر شود.

علائم شایع و تکرار شونده :

نشانه ها و علائم این بیماری اغلب در مراحل اولیه ظاهر نمی شود و در بسیاری از موارد تا زمانی که آسیب قابل توجهی به کلیه ها وارد نشده پنهان باقی می ماند.

علائم این بیماری به دلیل اینکه کلیه ها قادر به انجام عملکرد خود نیستند بروز می کند . تجمع مواد دفعی می تواند تعادل طبیعی اسیدها و الکترولیت ها رادر بدن از بین ببرد و در گردش خون، فشارخون، هضم، تنفس و حتی فعالیت مغزی اختلال ایجاد کند.

علاوه بر این موارد ، با ایجاد اختلال در عملکرد، کلیه ها قادر به تولید هورمونی به نام اریتروپویتین نیستند و در نتیجه ی این امر تولید گلبول های قرمز خون نیز دچار مشکل می شود و نهایتا فرد دچار کم خونی می شود.

اختلال در فعالیت کلیه ها می تواند علا ئم مشخصی از قبیل موارد زیر ایجاد کند :

• عدم تحمل سرما (در مواقعی فرد همیشه احساس سرما دارد.)
• اختلال در ادرار
• سرگیجه و سبکی سر
• احساس طعم فلزی در دهان
• تنگی نفس
• کبود شدن پوست به آسانی
• ورم صورت
• خستگی
• ادرار فوم مانند (به دلیل وجود پروتئین زیاد در ادرار)
• از دست دادن تمرکز
• تهوع و استفراغ
• ادرار مکرر شبانه
• درد پاها و قسمت فوقانی کمر
• ادم محیطی (تورم اندام ها به خصوص دست، مچ پا و پاها)
• خارش
• تنفسی که بوی آمونیاک می دهد.

با پیشرفت CKD و افت عملکرد کلیه ها به زیر 25 درصد، دامنه ی علائم بیمار شدید تر خواهد شد.

به عنوان بخشی از یک سیتم حیاتی، از بین رفتن کلیه ها باعث ایجاد آسیب همیشگی به دیگر اندام ها خواهد شد. بدون وجود اندامی برای تصفیه و پاکسازی مواد دفعی، حتی مواد مفید نیز ممکن است به میزان سمی در بدن تجمع کنند و منجر به مشکلات متابولیکی از جمله هایپرکلسمی( افزایش کلسیم در خون)، هایپرکالمی(افزایش میزان پتاسیم در خون)، هایپرفسفاتمیا(افزایش میزان فسفات در خون) و … شوند.

عواقب این عدم تعادل متابولیکی می تواند بسیار گسترده و شدید باشد، در میان آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

•  هایپرکلسمی می تواند باعث ادرار بیش از حد ، سنگ کلیه ، بی حالی ، بی اشتهایی ، سردرگمی ذهنی ، شب ادراری ، ضعف و کما شود.
• هایپرکالمی می تواند باعث درد قفسه سینه ، تنگی نفس ، ضعف عضلانی ، تهوع ، بی حسی ، تپش قلب ، کند شدن ضربان قلب ، نبض ضعیف و مرگ ناگهانی قلب شود.
• هایپرفسفاتمی می تواند باعث درد استخوانی ، گرفتگی عضلات ، درد مفاصل و خارش شود.
• ·         فشار خون بالای کلیوی می تواند باعث تاری دید ، سردرگمی ، دوبینی، تنگی نفس ، سردرد ، حالت تهوع ، خونریزی بینی ، استفراغ ، خس خس و ادم ریوی (تجمع مایعات در ریه ها) شود.

مرحله نهایی بیماری کلیوی یا End-Stage Renal Disease :

بزرگترین نگرانی با از کار افتادن کلیه ها شروع می شود. شرایطی که به آن مرحله نهایی بیماری کلیوی یا نارسایی کلیوی(به اختصار: ESRD) گویند. بیمار برای زنده ماندن در این مرحله نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه خواهد داشت.

نشانه های معمول بیماری در این مرحله شامل موارد زیر می باشد:

• از دست دادن اشتها
• بی قراری
• احساس خواب آلودگی در طول روز
• گیجی و عدم هوشیاری
• توهم
• تجمع مایعات در ریه ها
• تغییرات در نفس کشیدن
• تغییرات در رنگ پوست و دمای بدن

البته توجه کنید که علائم ذکر شده، جزو علائم غیر اختصاصی هستند و داشتن این علائم لزوما به معنی ESRD نمی باشد.

چه زمانی نیاز است تا به پزشک متخصص مراجعه کنیم ؟

همانطور که ذکر شد نشانه های بیماری مزمن کلیوی (CKD) معمولا غیر اختصاصی و عمومی هستند؛ یعنی بروز این علائم ممکن است به معنی داشتن بیماری دیگری باشد.

از طرفی چون کلیه ها ارگان بسیار سازگاری هستند و قادر به جبران عملکرد از دست رفته می باشند، بنابراین ممکن است تا زمانی که آسیب جدی واردن نشده باشد علائم نیز بروز نکند.

بنابراین بهتر است در صورت داشتن علائم کلی گفته شده به پزشک مراجعه کنید.